Mam przed oczami rodziców z pytaniem: co z moim dzieckiem, kiedy mnie nie będzie – mówił Łukasz Krasoń, Pełnomocnik Rządu ds. Osób z Niepełnosprawnościami, podczas II spotkania w sprawie mieszkalnictwa wspomaganego w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Odbyło się ono 3 marca 2025 r. Wzięli w nim udział przedstawiciele Porozumienia Autyzm-Polska.
To było drugie spotkanie, zorganizowane przez wiceministrów Łukasza Krasonia i Katarzynę Nowakowską. Pierwsze odbyło się w październiku. Podczas spotkania przedstawiono propozycje zmian ustawowych dotyczących zamieszkania ze wsparciem, opracowane – jak mówił prowadzący spotkanie Adam Zawisny z ministerstwa – przez zespół ds. reformy pomocy społecznej, działający przy ministerstwie. Zmiany miałyby zostać wprowadzone w ustawie o pomocy społecznej.
Zmiany w dobrym kierunku, ale gdzie finansowanie?
Oto najważniejsze z przedstawionych propozycji zmian:
– z zamieszkania w mieszkaniu wspomaganym nie byłyby, jak dziś, wykluczone osoby wymagające wsparcia całodobowego;
– Wspomagane Społeczności Mieszkaniowe zostałyby wymienione w ustawie jako forma mieszkań wspomaganych;
– w mieszkaniu wspomaganym byłby możliwy pobyt na czas nieokreślony;
– do prowadzenia mieszkań wspomaganych zostałaby dopuszczona szersza niż dotąd grupa organizacji pozarządowych;
– kierowanie osoby do Domu Pomocy Społecznej byłoby możliwe dopiero po „wykorzystaniu wszystkich opcji środowiskowych”;
– tworzenie nowych DPS-ów zależałoby od opinii Rzecznika Praw Obywatelskich;
– samorządy byłyby zmuszone do wprowadzania zmian na podstawie lokalnych planów usług społecznych i deinstytucjonalizacji. Musiałyby się wykazywać odpowiednimi wskaźnikami zmian.
Trzeba zaznaczyć, że proponowane zmiany w ustawie o pomocy społecznej nic nie zmieniają w kwestii finansowania tego wsparcia. Tak, jak dotąd – pozostają budżety samorządów i projekty.
Naszym zdaniem potrzebna jest osobna ustawa
Propozycje zostały wypracowane przez zespół ds. reformy pomocy społecznej, działający przy ministerstwie. Podczas spotkania, w którym – na miejscu i online – wzięło udział kilkadziesiąt osób z całej Polski – omawianiu każdego punktu towarzyszyła gorąca dyskusja. Najważniejsza konkluzja: bez dofinansowania z budżetu państwa samorządy nie będą chciały finansować wsparcia w mieszkaniach wspomaganych tych osób, które tego wsparcia wymagają najwięcej.
Porozumienie Autyzm-Polska konsekwentnie uważa, że najlepszym, docelowym rozwiązaniem byłaby ustawa o mieszkalnictwie wspomaganym dla osób z niepełnosprawnościami. Taka ustawa powinna zawierać gwarancje finansowania wsparcia w mieszkaniach wspomaganych, wspólnotach domowych, czy Wspomaganych Społecznościach Mieszkaniowych. Wsparcia adekwatnego do potrzeb osoby z niepełnosprawnością.
Urzędnicy nieoficjalnie mówią, że skoro obecnie (z powodu skali deficytu budżetowego) nie ma szans na zapisy dotyczące finansowania, proponują na razie takie zmiany, jakie są możliwe do zaakceptowania przez rząd.
Na spotkaniu była obecna silna ekipa Porozumienia Autyzm-Polska: przewodnicząca Małgorzata Rybicka, wiceprzewodniczący Edward Bolak i Adam Kompowski, przewodnicząca komisji rewizyjnej Iwona Kapturzak, i osoby reprezentujące organizacje członkowskie Porozumienia. Dokładnie przeanalizujemy przedstawione propozycje i odniesiemy się do nich.